आधारभूमि संवाददाता
काठमाडौं, माघ ५
बजारमा खाने तेलको भाउ आकासिएको छ । तर सरकार यसमा कुनै अनुसन्धान नै नगरि बसेको छ । कात्तिक यता खाने तेलमा प्रतिलिटर ३५ रुपैयाँ बढ्दा पनि बाणिज्य विभागले अहिलेसम्म यसमा कुनै छानबिन गरेको छैन ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा खाने तेलको कच्चा पदार्थको मूल्य बढेको भन्दै उद्योगीहरुले यहाँ तेलको भाउ बढाएका छन् । जबकी उनिहरुले अहिले उत्पादन गरेको तेल नबढेको मूल्यमा आयातित कच्चा पदार्थबाट उत्पादन गरिएको हो ।
साथै अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मूल्य १० प्रतिशत बढेको हो । तर यहाँ उद्योगीले त्यहि कच्चा पदाथर्बाट उत्पादित तेलको मूल्य २० प्रतिशतले बढाएका छन् ।
गत कात्तिकमा भटमासको तेलको मूल्य प्रति प्याकेट १ सय ७५ रुपैयाँ थियो । तर अहिले यसको भाउ बढेर २ सय १० रुपैयाँ पुगेको छ । दुई महिनामै यसको भाउ प्रतिलिटरमै ३५ रुपैयाँ बढेको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा दुई महिना यतादेखि मात्रै कच्चा तेलको मूल्य बढेको हो । तर यहाका उद्योगीहरुले भन यसअघि खरिद गरिएकै कच्चा पदार्थबाट उत्पादित तेलको भाउ बढाएर बेचिरहेका छन् ।
गत कात्तिकमा सनफ्लावर तेलको मूल्य १ सय ८५ रुपैयाँ प्रतिलिटरमा खरिद गर्न सकिन्थ्यो । अलिहे त्यहि प्याकेटलाई उपभोक्ताले २ सय २० रुपैयाँ तिर्नु परेको छ । त्यस्तै तोरीको तेलको भाउ पनि आकासिएको छ। गत कात्तिक सम्म दुई सय २० रुपैयाँमा खरिद गर्न सकिने तेलको मूल्य अहिले आकासिएर प्रतिलिटर २ सय ६० रुपैयाँ पुगेको छ ।
सनफ्लवार र तोरीको तेलको मूल्यमा अहिले १८ प्रतिशतको बृद्धि देखिन्छ । यसको मूल्य आकासिनु पर्ने कुनै कारण त छैन तैपनि उद्योगीले मनपरी भाउ बढाएका छन् ।
अहिले उद्योगीले तेस्रो मुलुकबाट भटमासको कच्चा तेल मगाएर भारत निर्यात गरिरहेका छन् । जसका कारण बजारमा माग बढेको देखिएको छ । यहि मागका आधारमा उद्योगीले भाउ बढाउन पाएका हुन् । त्यसैले यस्तो निर्यात नै बन्द गर्नुपर्ने उपभोक्ताकर्मि बताउँछन् ।
भारतले नेपालबाट जाने कृषिजन्य बस्तुमा शुन्य भन्सारको सुविधा उपलब्ध गराएको छ भने अन्य देशबाट आउने खाने तेलमा ४५ प्रतिशत कर लगाउँछ । यसको फाइदा उठाउँदै सिमा क्षेत्रका ब्यापारीले गत वर्षसम्म तेस्रो मुलुकबाट आयात गरेर भारतमा पाल्म तेल निर्यात गर्थे । यसरी पाल्म तेल निर्यात गरिरहेको सुइको पाएपछि गत वर्ष पुषमा भारतले नपालबाट जाने पाल्म तेल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगायो । जुन अहिलेसम्म पनि कायमै छ । यो वर्षको मंसिरसम्ममा जम्मा ४ लाखको पाल्म तेल निर्यात भएको छ । जबकी गत वर्षको मंसिरसम्म ११ अर्बको पाल्म तेल निर्यात भएको थियो ।
पाल्म तेल प्रतिबन्ध पछि ब्यापारीहरु भने चुप बसेका छैनन, उनिहरु फेरी बिदेशबाट भटमासको तेल आयात गरेर भारत पठाउन थालेका छन् । गत वर्षको मंसिरसम्म जम्मा ३ अर्बको भटमासको तेल निर्यात भएकोमा यो वर्षको सोहि अवधिमा साढे १३ अर्बको भटमासको तेल निर्यात भएको छ ।
पाल्म तेलको कच्चा पदार्थ मलेसिया र इन्डोनसियाबाट आयात हुन्थ्यो । अहिले ब्यापारीले कच्चा भटमास तेल भने ब्राजिल र अर्जेन्टिनाबाट आयात गर्ने गरेका छन् । यहि अर्जेन्टीनाबाट आयात गरिएको कच्चा पदार्थमा आयातित तेलको मूल्य अहिले २० प्रतिशतले महंगीएको छ ।
