काठमाडौं, जेठ ५

सरकार राष्ट्र र जनताको अभिभावक हो । आफ्नो देश र जनतामाथि केही आँच आएमा सरकार खरो भएर उभिनुपर्ने हुन्छ । जनता र राष्ट्रको सुरक्षा, रक्षा गर्नुपर्छ । तर, हाम्रोमा त सरकार देश र जनताको लागि खरो भएर उभिनु त परको कुरा, एउटा कानून र निर्णय समेत गर्न सक्दैन । अहिले नेपाली विद्यार्थीहरु लाखौं रुपैयाँ खर्चिएर पढ्नको निम्ति अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यनाडालगायत विकसित मुलुक गइरहेका छन् । त्यहाँ पुगेका अधिंकाश नेपाल फर्किँदैनन् । जाने बेला पढ्ने बहाना बनाएपनि उनीहरुको लक्ष्य र उद्देश्य नै त्यहाँको ग्रिन कार्ड पाउनु हुन्छ ।

यहाँको नागरिकता त्याग्छन् । अनि त्यहाँको नागरिक बन्छन् । सँगै यहाँ भएको पुख्र्यौली सम्पत्ति पनि बेचेर लैजान्छन् । नागरिकता त्यागेपनि पुख्र्यौली सम्पत्ति चाँहि त्याग्दैनन् । बेचेरै लैजान्छन् । सरकारले पनि नेपाली नागरिकता त्याग्नेले आफ्नो यहाँ भएको पुख्र्यौली सम्पत्ति बेचेर लैजान नपाउने निर्णय गरेको छैन । यसले गर्दा केही वर्षयता विकसित मुलुक विदेशिएकाहरुले नेपाली नागरिकता त्याग्ने र यहाँ भएको सम्पत्ति पनि बेचेर लैजाने क्रम हवात्तै बढेको छ । त्यसैले, आफ्नो देशको नागरिकता त्याग्नासाथ पुख्र्यौली सम्पत्ति पनि नपाउने र बिक्रीवितरण पनि गर्न नपाउने कानून अब सरकारले बनाउनुपर्छ । त्यस्तो सम्पत्ति राष्ट्रिकरण गरिनुपर्छ ।

सरकारले यो कानून नबनाउँदा एकातिर देशका दक्ष, सक्षम नागरिक विदेशिएका छन्, अर्कोतिर मुलुकको सबै पैसा पनि बाहिरिएको छ । नेपालीहरुले यहाँ भएको सम्पत्ति बेचेर लगी त्यहाँ घडेरी किनेको सुनिन्छ । यसरी वर्षेनी खर्बौ रकम अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडालगायत विकसित मुलुक गइरहेको छ । एक पटक अमेरिका, अस्ट्रेलिया पुगेपछि मानिसहरु नेपाल फर्किदैंनन् । यहाँ त पैसा पठाउँदैनन् नै उल्टै भएको समेत बेचेर लैजान्छन् । त्यहाँको सरकारले पनि आफ्नो देशमा पठाउँछ भनेर त्यँही ऋणमै घरजग्गा, गाडीलगायत विभिन्न वस्तु तथा सामग्री भिडाउँछ । अनि त्यहाँ कमाएको पैसा सबै त्यँही खर्चिनुपर्छ । नेपालीहरु अमेरिका, अस्ट्रेलियाको नोकर बनेका छन् । त्यो देशको सरकारले जे भन्छ, त्यहीँ गर्छन् । विदेशीलाई धनी बनाइरहेका छन्, नेपालीहरु । अहिले नेपालमा आर्थिक मन्दी छ । अर्थतन्त्र शिथिल बनेको छ । यता, सरकार भन्छ, ‘विदेशी पर्यटकको आगमन बढ्यो ।’ यसले राजस्व वृद्धि भयो ।

तर, सरकारकै तथ्ंयाक हेर्ने हो भने विदेशी पर्यटकको आगमनभन्दा नेपालीहरु अमेरिका, अस्ट्रेलिया बढी विदेशिएका छन् । त्यो पनि मासिक अर्बो खर्चिएर । विदेशी आउँदा राज्यको ढुकुटीमा मासिक करोडको हाराहारीमा राजस्व संकलन हुँदा नेपालीहरु मासिक अर्बो खर्चिएर अमेरिका, अस्ट्रेलियालगायत मुलुक पढ्ने बहानामा गइरहेका छन् । यद्यपि, सरकार भने पढ्ने नाममा मुलुकबाट वर्षेपिच्छे खर्बो रकम बाहिरिँदा समेत केही गर्न सक्दैन । नेपाली नागरिकता त्यागेर यहाँ भएको पुख्र्यौली सम्पत्ति समेत बेचेर त्यहाँ लैजाँदा पनि सरकार केही गर्न सक्दैन । सरकार आफ्नो देशको दक्ष जनशक्ति र मुद्रा बाहिरिएको रमिते हेरेर बसिरहेको छ । मुलुकभित्र थुप्रै राम्रा÷राम्रा कलेज छन् । अध्ययनका लागि उत्कृष्ट कलेज छन् । तर, नेपालमा गुणस्तरीय शिक्षा नभएको आरोप लगाउँदै पढ्ने बहानामा सुरुमा लाखौं खर्चिएर अमेरिका, अस्ट्रेलिया विदेशिन्छन् । अहिले कालोधन समेत विदेशमा लगेर राख्ने प्रवृत्ति हवात्तै बढेको छ । छोराछोरी अमेरिका, अस्ट्रेलिया पठाउने अनि यहाँ भ्रष्टाचार गरेर, राज्सव छलेर आयआर्जनगरेको गैरकानूनी सम्पत्ति त्यहाँ लगेर राखी छोराछोरीले कमाएको दाबी गर्ने गरिएको छ ।

अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडाजस्ता देशहरु अरु मुलुकको दक्ष जनशक्ति र पैसा आफ्नो मुलुक भित्र्याएर विकाससँगै धनी भएका छन् । अरु देशको जनताको रगत, पसिना र पैसा चुसेर आफ्नो देशलाई विकसित र धनी बनाएका छन् । विडम्बना, हाम्राजस्तो मुलुकहरु भने आफ्नो देशको दक्ष, सक्षम जनशक्तिलाई देशभित्र रोक्न सकिरहेका छैनौं ।
देशको नागरिक र पैसा दुवै पलायन भइरहेका छन् । यसतर्फ अझै पनि सरकारको ध्यान गएको छैन । कन्सलट्रेन्सीहरु आफ्नो फाइदाको निम्ति देशको नागरिक र पैसा दुवै विदेश पठाइरहेका छन् । यसले उनीहरुलाई त फाइदा होला तर समग्र राष्ट्रलाई क्षति पुगेको छ । अहिले कक्षा १२ पास गर्नेबित्तिकै अमेरिका, अस्ट्रेलिया जान्छन्, विद्यार्थीहरु ।

किनकि उनीहरुलाई सानैदेखि नेपालमा बसेर केही हुन्न भन्ने भ्रम छरिदिएको छ । आफ्नो स्वार्थको लागि कन्सलट्रेन्सी, दलालीहरुले विद्यार्थीहरुमा यस्तो भ्रम छरिरहेका छन् । अहिले कक्षा १ देखि १२ सम्म अध्ययन गरिरहेका विद्यार्थीहरुकै मन, मस्ष्तिकमा नेपालमा बसेर केही हुन्न भन्ने भ्रम सिर्जना भएको छ । यसैले, पनि कक्षा १२ पास गर्नेबित्तिकै विद्यार्थीहरु अभिभावकहरुलाई विदेशिने योजना सुनाउँछन् । आफ्नो बालबच्चाको सुन्दर भविष्य अनि दलालीहरुको लहैलहैमा लागेर नचाहेर पनि अभिभावकहरु आफ्नो छोराछोरी विदेश पठाउन बाध्य भइरहेका छन् । अर्कोतर्फ, कक्षा १२ पास नगर्नुञ्जेल विद्यार्थीहरुलाई पनि यहाँको सबै कुरा ठिक लाग्छ । शिक्षा, राजनीति, हावापानी सबै ठिक लागेको हुन्छ ।
तर, कक्षा १२ पास गर्नेबित्तिकै साथी वा कन्सलट्रेन्सी, दलालीको लहैलहैमा लागेर आफ्नो देशको शिक्षा, स्वास्थ्य, राजनीति र हावापानीमाथि प्रश्न उठाउँदै लाखौं खर्चिएर पढ्ने बहानामा विदेशिन्छन् । खाडी मुलुक जानेहरु एकदेखि पाँच लाख खर्चिर जान्छन् । मासिक ५० हजारदेखि लाखसम्म नेपाल पठाउँछन् । त्यो पैसाले उसको परिवार धान्छ अनि राज्यलाई पनि रेमिट्यान्स आउँछ ।

यता, विकसित मुलुक जान सुरुमै २० देखि ३० लाखसम्म खर्चिछन्, नेपालीहरु । कतिपय त करोडौं खर्चिएर समेत गएका छन् । त्यहाँ पुगेर पनि उनीहरुले यहाँ पैसा पठाउदैनन् । उल्टै त्यहाँ सेटल हुन्छन् । अनि यहाँको नेपाली नागरिकता त्यागेर पुख्र्यौली सम्पत्ति समेत बेचेर उतै लैजान्छन् । खाडी मुलुक गएकाहरु त्यहाँ कमाएकोले पैसाले नेपालमा घरजग्गा किनिरहेका छन् । तर, विकसित मुलुक गएकाहरु नेपालमा भएको पुख्र्यौली सम्पत्ति समेत बेचेर लगिरहेका छन् । नेपाली नागरिकता त्यागेपछि त्यो व्यक्ति नेपाली हुँदैन । त्यसैले, अब सरकारले नेपाली नागरिकता त्यागेर विदेशी नागरिकता लिनेलाई नेपालमा भएको आफ्नो सम्पत्ति लैजान दिनुहुन्न । नागरिकता त्यागेपछि उसले कसरी नेपालमा भएको आफ्नो सम्पत्तिको हकदाबी गर्न पाउँछ ।

अब सांसदहरुले छिटोभन्दा छिटो विदेशी नागरिकता लिने नेपालीले नेपालमा भएको आफ्नो सम्पत्ति नपाउने कानून बनाउनुपर्छ । पढ्ने नाममा मुलुकबाट वर्षेनी खर्बौ रकम बाहिरिएको छ । अहिले मुलुकमा आर्थिक मन्दी वा संकट आउनुको विविध कारणमध्ये यो प्रमुख हो । यता, राष्ट्र बैंक अर्थतन्त्र कसरी गम्भीर अवस्थामा पुग्यो ? कसरी बजारमा आर्थिक मन्दी आयो ? भनेर अध्ययन गर्दैन । अहिले पैसा जति सबै पढ्ने नामम विदेशिएको छ । बाँकी भएको पनि घरजग्गा, गाडी र सेयरमा फ्रिज हुन पुगेको छ । राष्ट्र बैंक भने घरजग्गा र गाडीमा बैंक तथा वित्तिय संस्थाको कर्जा प्रवाह बढाइरहेको छ । सरकारको जग्गाको कित्ताकाट फुकुवा गर्यो । तर, घरजग्गाको कारोबार बढेन ।

सेयरमा लगाइएको १२ करोडको सीमा हटाइयो । सवारीसाधन कर्जा पनि बढाइयो । यद्यपि, यति गर्दा समेत सेयर र गाडी समेत कारोबार बढेन । किनकि पैसा जति सबै पढ्ने बहानामा विदेशिएको छ । अब शिक्षा मन्त्रालयले यो रोक्नपर्छ । शिक्षामन्त्री सुमना श्रेष्ठले कि त देशको शिक्षा गुणस्तरीय छैन भनेर भन्नुपर्छ नभए विद्यार्थीहरुलाई विदेशिनबाट रोक्नुपर्छ । अहिले नेपाली विद्यार्थीहरु पढ्नको निम्ति धमाधम विदेशिँदा मुलुककै शैक्षिक गुणस्तरमाथि प्रश्न उठेको छ । मुलुकका ठुल्ठुल्ला कलेज, विश्वविद्यालयहरु बन्द हुनुपर्ने अवस्थामा पुगेका छन् । अनि नेपाली विद्यार्थीहरु चाँहि लाखौं खर्चिएर पढ्नेको निम्ति विदेशिरहेका छन् । अब शिक्षामन्त्री सुमना श्रेष्ठले जवाफ दिनैपर्छ, के देशको शिक्षा निकै कमजोर हो ?
रुषा थापा
भक्तपुर