आधारभूमि संवाददाता
काठमाडौं, फागुन ९
केरुङ काठमाडौंकोे चिनीयाँ रेल र रक्सौल काठमाडौंको भारतीय रेलको अहिलेसम्म लगानीको मोडालिटी टुंगो लाग्न सकेको छैन । दुई शक्तिशालि छिमेकी देशले नेपालमा रेल ल्याउने कुरा कागजी प्रक्रियामै अलमलीरहेको बेलामा रसियाले पनि नेपालको रेल क्षेत्रमा लगानी गर्ने चासो देखाएको छ ।
विश्वमा दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र भएको उत्तरी सिमानाको छिमेकी राष्ट्र चीनले सितात्सेबाट केरुङ हुँदै काठमाडौंसम्म आउने रेल निर्माणमा चासो देखाएपनि ठोस प्रगति अहिलेसम्म हुन सकेको छैन । गत वर्षको असोजमा चिनीयाँ राष्ट्रपति नेपाल आउँदा यो रेलमार्गको संभाव्यता अध्ययन गर्ने सहमति भएपनि अहिलेसम्म संभाव्यता अध्ययनका लागि चिनीयाँ टोली नेपाल आउन अहिलेसम्म सकेको छैन ।
करिब ७२ किलोमिटर नेपाली भूभागमा बन्ने यो रेलका लागि सुरुमा त चिनीयाँ भुभागमा सिगात्से देखि केरुङसम्म रेल आउनुपर्छ । सन् २०२२ सम्ममा केरुङसम्म रेल ल्याउने चिनको योजना छ । यो रेलमार्गको लागि तत्काल चीनीयाँ टोली आउने संभावना नरहेको सरकारी अधिकारीहरु बताउँछन् ।
यता भारतको रक्सौल, बिरगंज हुँदै काठमाडौंसम्मको १ सय १३ किलोमिटर लामो रेलमार्ग निर्माणका लागि भारतले पनि संभाव्यता अध्ययन अघि बढाएको छ । जसका लागि भारतीय टोली हालैमात्रै काठमाडौं आएको छ । दुई शक्तिशाली छिमेकी राष्ट्रले रेल निर्माणका लागि प्रक्रिया अघि बढाइरहँदा बिश्व अर्थतन्त्रमा ११ औ स्थान रहेको रसियाले पनि नेपालमा रेल निर्माणका लागि चासो देखाएको छ । जसका लागि हालैमात्रै नेपालकालागि रसियाका राजदुतएलेक्सी नोभिकोभले शिष्टाचार भेटवार्ता मात्रै गरेका छैनन्, रसियन रेलवेको तर्फबाट मन्त्रालयमा आशयपत्र समेत बुझाइएको छ ।
अहिले संयुक्त राष्ट्र संघमा ५स्थायि सदस्य छन् । जसमा चीन र रुस दुबै पर्छन् । तर भारत यसमा अस्थायि सदस्यको रुपमा मात्रै रहेको छ । अर्थात आर्थिक हिसाबमा रुस भारत भन्दा पछि रहेपनि विश्व राजनीतिमा भने अघि रहेको छ । त्यसैले आफ्नो राजनीतिक उपस्थिती देखाउनका लागि पनि रुस नेपालमा आएको छ ।
यति मात्रै होइन, रेलवे निर्माणमा नयाँ प्रविधिको बिकास गर्न नसकेपनि रुस त्यति कमजोर राष्ट्र भने हैन । त्यसैले रेल वे निर्माणमा आवश्यक पर्ने सरसामान बेच्नका लागि पनि रुसले नेपालमा रेल निर्माणमा चासो देखाएको हुनसक्छ ।
चीन र भारत दुबै नेपाली भूभागमा आफ्नो मात्रै रेल होस् भन्ने चाहन्छन् । सुरक्षाका हिसाबले नेपाली भूभागमा चीनिया रेल आउनु भारतका लागि चिन्ताको बिषय हो र चीन स्वंम पनि नेपालमा भारतीय रेल आओस् भन्ने चाहदैन ।
यहि द्वन्दका बिचका कारण नेपालमा रेल निर्माण प्रभावित हुने र आफ्नो उस्थिती भएमा दुबै देशको चिन्ता नरहने भन्दै रुसले नेपालमा रेल निर्माणको चासो देखाएको हो । बिज्ञहरु भने रसिया आर्थिक हिसाबले सन् २००९ यता कै सबैभन्दा कमजोर अवस्थामा रहेको हुनाले रेल निर्माणको जिम्मा लिइहालेपनि बनीहाल्ला भनेर चाहि अहिले नै आश गर्न नसकिने दाबी गर्छन् ।
संयुक्त राष्ट्र संघका ५ स्थायि सदस्य राष्ट्रमा तीन पश्चीमा राष्ट्रहरु अमेरीका, फ्रान्स र बेलायत रहेका छन् । यता पूर्वि क्षेत्रमा राष्ट्रमा चीन र रसिया रहेका छन्, र चीनले रसियालाई आर्थिक रुपमा पनि सहयोग गर्दै आएको छ । त्यसैले चीन सँग नजिक रहेका रसिया चीनकै डिजाइनमा नेपालमा रेल निर्माणमा आएको त होइन भन्ने प्रश्न पनि उब्जीएको छ ।
