काठमाडौं, पुष २६
आधारभूमी संवाददाता

अमेरीकी सरकारले विभिन्न बस्तुमा निर्यात गर्न भन्सार छुट दिएपनि सरकारले त्यसको लाभ लिन सकेको छैन । अहिले नेपालले अमेरीकामा ७७ बस्तुमा भन्सार महसुल बिना नै निर्यात गर्न पाउँछ । तर ती बस्तुको निर्यात अत्यन्त न्युन भएको देखिन्छ ।

२०७२ वैशाखको भूकम्पको असर नेपाली अर्थतन्त्रमा परेपछि अर्थतन्त्रलाई सहयोग पुर्याउने उद्देश्यसहित ६६ बस्तुमा भन्सार महसुल छुट दिइयो । त्यसको एक वर्ष पछि फेरी ११ बस्तुमा थप गरियो । तर यो चार वर्षमा यसरी अनुदान पाएका बस्तुको निर्यात भने अत्यन्त न्युन छ ।

अमेरिकाले भन्सार छुट को दिएका वस्तुमा पस्मिना, स्कार्फ, कार्पेट, छालाका उत्पादन लगायत वस्तु पर्छन् । तर शुन्य भन्सारको सुविधा पाएका ७७ वस्तुमध्ये नेपाल २३ वस्तुको निर्यातमै सीमित छ ।

अमेरिकामाभएको निर्यातमा शुन्यभन्सार सुविधा पाएका वस्तुको निर्यात हिस्सा आर्थिक वर्ष २०७२÷०७३ मा ९ दशमलव चार प्रतिशत रहेकामा गत आर्थिक वर्ष ६ दशमलव ३ प्रतिशतमा खुम्चिएको छ । नेपालले शुन्य भन्सारमा ७७ वस्तु निर्यात गर्ने अमेरिकी सुविधा पाएको चार वर्ष भयो । तर त्यो सुविधाको लाभ भने उठाउन सकेको छैन । ४ वर्षमा नेपालले भन्सार सुविधा पाएका करिब तीन अर्बको सामान मात्र निर्यात गरेको छ ।

गत आर्थिक वर्ष अमेरिकामा १० अर्ब ८४ करोड ८८ लाख रुपैयाँका वस्तु निर्यात भएकामा शुन्य भन्सार सुविधा पाएका वस्तु भने ६८ करोड ४८ लाख रुपैयाँका मात्र हुन् । नेपालले न निर्यात हुने वस्तुको संख्या बढाउन सकेको छ, न त निर्यातको परिणाम बढाएर लाभ उठाएको छ ।

शुन्य भन्सार सुविधाबाट लाभ उठाउनका लागि वस्तुको उत्पादन बढाउन न सरकारले ठोस पहल गरेको छ, न त निजी क्षेत्रले नै वस्तुको गुणस्तर वृद्धि गरेका छन् । बजार पाएर पनि नेपालआफनै कारण लाभ उठाउनबाट चुकेको छ ।

अमेरिकाले नेपाललाई १० वर्षका लागि शुन्य भन्सारको सुविधा दिएकामा त्यो समय सकिन अब धेरै वर्ष छैन । शुन्यभन्सार सुविधाको लाभ लिन नसक्नुले निर्यात प्रबद्र्धनका लागि सरकारसँग ठोस कार्यक्रम नै नरहेको स्पस्ट भएको छ ।

अमेरिकाले त्यहिवर्ष ६६ वटा नेपाली वस्तुमा शुन्यभन्सारको सुविधादिने निर्णय गर्यो । अमेरिकी संसदले नै नेपालमाउत्पादित वस्तुलाई शुन्यभन्सारमाप्रवेश गर्न दिने निर्णय गरेको थियो । तर अमेरीकी संसले दिएको यस्तो सुविधा नेपाले भने प्रयोग गर्न सकेन ।