काठमाडौं, २९ असोज
विश्वभर ३९ औँ विश्व खाद्य दिवस मनाइँदै छ । नेपालले पनि यो दिवस विभिन्न कार्यक्रमका साथ मनाइरहेको छ । तर, कृषि प्रधान देश भनिएको नेपाल अहिले पनि कृषि उत्पादन र उपभोगमा आत्मनिर्भर हुन सकिरहेको छैन । नेपालले विभिन्न देशबाट वार्षिक झण्डै ५० अर्ब हारहारीको कृषि उपज आयात गरिरहेको छ । गत आर्थिक वर्षमा मात्र नेपालले करिब साढे एक खर्ब बराबरको कृषि उपज आयात गरेको छ ।
भन्सार विभागको तथ्याङ्क अनुसार गत आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा मात्र नेपालले ४७ अर्ब ९७ करोडको खाद्यन्न आयात गरेको छ । त्यस्तै, २६ अर्ब ४६ करोड ७५ लाखको तरकारी र १७ अर्ब तीन करोड ९६ लाखको बराबरका फलफूल गत आर्थिक वर्षमा नेपाल आयात भएको विभागको तथ्याङ्कले देखाएको छ । बाहिरबाट अत्यधिक आयात हुनेहरुमा धान, मकै, गहुँ लगायतका खाद्यान्न छन् ।
तथ्याकं अनुसार नेपालको निर्यातको अवस्था भने निकै निराशाजनक छ ।आयात साढे एक खर्ब छ भने निर्यात २० अर्ब ४ करोडको मात्रै भएको छ । यस अवधिमा कुल ८७ अर्ब ८३ करोड रुपैयाँको निर्यात भएको छ ।
खाद्य दिवसको इतिहास
नेपाल लगायत विश्वभरीका १५० माथिका देशहरुमा मनाइएकामे यो दिवस संयुक्त राष्ट्र संघको विशिष्टिकृत निकाय खाद्य तथा कृषि सङ्गठनको आह्वानमा प्रत्येक वर्ष अक्टोबर १६ मनाउने गरिन्छ ।
सङ्गठनको स्थापना भएको दिन पारेर प्रत्येक वर्ष अक्टोबर १६ मा यो दिवस मनाउँदै आएको छ । सन् १९४५ अक्टोबर १६ मा क्यानडामा स्थापना भएको र पछि सन् १९७९ नोभेम्बरको संयुक्त राष्ट्र संघको बीसौँ साधारण सभाले सङ्गठनको स्थापना भएको दिनलाई खाद्य दिवस मनाउने प्रस्ताव पारित गरेको थियो । यो निर्णयसँगै सन् १९८१ देखि विविध कार्यक्रमहरूका साथ विश्वभरि यो दिवस मनाइँदै आएको छ ।
सन् १९५१ को नोभेम्बरमा नेपालले खाद्य तथा कृषि सङ्गठनको सदस्यता पाएको थियो । ‘उब्जनी बढाऔँ, सन्तुलित खाना खाऔँ, बढी जोगाऔँ’ मुल नाराका साथ खाद्य दिवसमा सरिक भएको नेपालले ३८ वर्ष पुरा गरेको छ । तर नारा र घोषणामा प्रतिबद्धता जनाए अनुरुप नेपालले कृषि तथा खाद्यान्न उत्पादन, सञ्चिती र वितरणमा भने खासै प्रगति गर्न सकेको छैन ।
